De puberteit eindigt doorgaans rond de leeftijd van 16 jaar bij meisjes en 18 jaar bij jongens. Dit verschilt per individu, maar gemiddeld is dit het moment waarop de meeste lichamelijke en mentale ontwikkelingen die bij de puberteit horen, zijn afgerond. Tijdens deze levensfase ondergaan jongeren ingrijpende veranderingen in hun lichaam en gedrag, wat regelmatig tot vragen en onzekerheid leidt — bij zowel tieners als ouders.
Wat gebeurt er tijdens de puberteit en hoe lang duurt het?
De puberteit is de overgangsfase waarin een kind zich ontwikkelt tot volwassene. Zowel lichamelijk als mentaal veranderen jongeren in deze periode ingrijpend. Bij meisjes begint de puberteit meestal tussen hun 8e en 13e jaar en duurt gemiddeld zo’n 4 jaar. Bij jongens begint het iets later — rond de 9 tot 14 jaar — en kan het ongeveer 6 jaar duren voordat zij lichamelijk volwassen zijn.
Deze variatie in beginleeftijd en duur zorgt ervoor dat sommige jongeren al op hun twaalfde uit de puberteit zijn, terwijl anderen pas klaar zijn tegen hun negentiende. Dat maakt het lastig om één vaste leeftijd te noemen waarop “de puberteit afgelopen is”. Toch zijn er duidelijke mijlpalen die aangeven dat deze levensfase ten einde loopt. Laten we dieper ingaan op enkele veelgestelde vragen rondom dit onderwerp.
Tot welke leeftijd duurt de puberteit gemiddeld?
Bij meisjes eindigt de puberteit meestal rond hun 16e, bij jongens rond hun 18e levensjaar.
Meisjes stoppen doorgaans eerder met groeien en ontwikkelen dan jongens. De groeispurt is bij meisjes meestal al voltooid rond hun 14e à 15e jaar, terwijl jongens nog doorgroeien tot ongeveer hun 18e. Daarmee eindigen ook andere lichamelijke veranderingen, zoals borstontwikkeling en stemverandering.
De duur wordt beïnvloed door aanleg, voeding en gezondheid. Als een meisje bijvoorbeeld al op haar 9e begint met de puberteit, kan ze ook eerder ‘klaar’ zijn dan klasgenootjes die pas op hun 12e starten.
Hoe weet je dat de puberteit voorbij is?
De puberteit is meestal voorbij als de groei stopt en de secundaire geslachtskenmerken volledig ontwikkeld zijn.
Bij meisjes betekent dit onder andere dat de borsten volgroeid zijn en de menstruatie regelmatig is geworden. Jongens merken dat de stem niet verder verandert en de baardgroei zich volledig ontwikkelt. Bij beide geslachten stopt ook de snellere lengtegroei.
Een arts kan via groeicurves en indien nodig een röntgenfoto van de hand beoordelen of de groei is voltooid. Soms wordt dit gedaan als er twijfel is over een te vroege of juist late ontwikkeling.
Wat zijn de eerste signalen dat de puberteit begint?
Bij meisjes is borstvorming meestal het eerste teken, bij jongens is dat de vergroting van de testikels.
Meisjes merken vaak een lichte zwelling of pijn in de borst wanneer dit zich gaat ontwikkelen. Kort daarna komt ook de groeispurt. Bij jongens groeien de testikels en penis en begint de zaadproductie. Ook krijgen zij donshaar in het gezicht en op andere lichaamsdelen.
De eerste signalen kunnen subtiel zijn. Niet iedereen groeit of verandert in hetzelfde tempo, waardoor het per persoon verschilt hoe zichtbaar het verloopt.
Is het normaal als een kind heel vroeg of laat in de puberteit komt?
Ja, het is normaal dat de puberteit bij sommige kinderen eerder of later begint — maar in extreme gevallen is medisch advies aan te raden.
Begint een meisje vóór haar 8e of een jongen vóór zijn 9e met lichamelijke veranderingen, dan noemen we dit vroege puberteit. Start de puberteit pas na het 13e (meisjes) of 14e levensjaar (jongens), dan kan dat duiden op een latere ontwikkeling.
In zulke situaties kan het zinvol zijn om een arts of kinderarts te raadplegen. Soms is er geen duidelijke oorzaak, maar het kan ook wijzen op onderliggende gezondheidsproblemen of hormonale verstoringen.
Wat gebeurt er mentaal tijdens de puberteit?
In de puberteit ontwikkelen jongeren hun identiteit en emoties sterker, en zoeken ze onafhankelijkheid.
Naast lichamelijke veranderingen treden er veel emotionele en psychologische verschuivingen op. Jongeren blijken gevoeliger voor stemmingswisselingen, willen autonomie en raken sneller beïnvloed door de groep waartoe ze willen behoren.
Pubers gaan op zoek naar wie ze zijn en wat ze belangrijk vinden. Dit gaat vaak gepaard met het stellen van vragen, het verkennen van grenzen en soms botsingen met ouders of leerkrachten.
Wat is de rol van ouders tijdens de puberteit?
Ouders spelen een belangrijke rol door begeleiding, begrip en ruimte te bieden aan hun puberende kind.
De puberteit is ook voor ouders een uitdagende periode. Het is helpend om aandachtig te luisteren naar de belevingswereld van je kind, duidelijke grenzen te stellen én oog te hebben voor hun groeiende behoefte aan vrijheid.
Blijf praten, toon oprechte interesse én blijf nabij, ook als jongeren even afstand lijken te nemen. Het schept vertrouwen en helpt hen bij een gezonde ontwikkeling tot volwassene.
Tot slot: wat als ik me zorgen maak over de puberteit van mijn kind?
Als je vermoedt dat je kind te vroeg, te laat of anders dan normaal ontwikkelt, neem dan contact op met de huisarts of schoolarts.
Bij twijfel is het altijd beter om op tijd hulp in te schakelen. Soms is er niets aan de hand, maar deskundigen kunnen door onderzoek en gesprekken veel duidelijkheid bieden en eventuele problemen vroeg signaleren.
Herken je jezelf of je kind ergens in dit verhaal? Of heb je juist hele andere ervaringen met puberteit gehad? Wat zou volgens jou meer besproken moeten worden rond dit onderwerp? Laat het weten in de reacties hieronder.
Geef een reactie