De overgang is een natuurlijke, maar voor veel vrouwen ook intensieve levensfase die meestal optreedt tussen hun 40e en 60e levensjaar. De gemiddelde leeftijd waarop vrouwen hun laatste menstruatie ervaren, de zogeheten menopauze, ligt in Nederland rond de 51 jaar. Toch begint bij veel vrouwen de eerste fase van de overgang, de perimenopauze, al eerder, vaak rond hun 40e. De overgang bestaat uit drie fasen: de perimenopauze, de menopauze en de postmenopauze. Elke fase brengt specifieke hormonale veranderingen en klachten met zich mee, die invloed kunnen hebben op lichamelijk én mentaal welzijn.
De overgang is uniek, maar vaak al herkenbaar na het veertigste levensjaar
De meeste vrouwen merken ergens tussen hun 40e en 45e dat hun lichaam verandert. Onregelmatige menstruaties, slecht slapen, opvliegers en stemmingswisselingen kunnen de eerste aanwijzingen zijn dat de perimenopauze is begonnen. Gemiddeld duurt de volledige overgang vijf tot zeven jaar. Toch verschilt dit sterk per persoon, mede onder invloed van leefstijl en erfelijke aanleg.
Op welke leeftijd begint de overgang?
De overgang begint gemiddeld rond het 45e levensjaar, maar dit varieert per vrouw tussen de 40 en 60 jaar.
Bij sommige vrouwen starten de hormonale schommelingen al begin 40, soms zelfs eerder. Factoren zoals stress, gewicht, rookgedrag en erfelijkheid spelen hierbij een rol. Vrouwen wiens moeders vroeg in de overgang kwamen, hebben zelf ook een grotere kans op een vroege start.
Ben je begin of midden 40 en merk je veranderingen in je menstruatiecyclus? Dan kan dit al het begin zijn van de perimenopauze. Regelmatig wordt dit verward met stress of ouder worden, maar het is goed om alert te zijn op fysieke signalen.
Wat is het verschil tussen perimenopauze, menopauze en postmenopauze?
De perimenopauze is de periode vóór de menopauze; de postmenopauze begint een jaar na de laatste menstruatie.
De perimenopauze kan enkele jaren duren en begint met menstruaties die onregelmatig worden. De laatste menstruatie zelf wordt menopauze genoemd. De postmenopauze begint officieel een jaar daarna, wanneer een vrouw definitief niet meer menstrueert.
Tijdens de perimenopauze kunnen klachten als opvliegers, overgangsbuien en slecht slapen toenemen. In de postmenopauze nemen deze vaak af, maar nieuwe risico’s zoals botontkalking of hartziekten komen dan meer op de voorgrond.
Wat zijn de eerste tekenen van de overgang?
De eerste herkenbare tekenen zijn onregelmatige menstruaties, opvliegers en stemmingswisselingen.
Vaak hoor je van vrouwen dat hun menstruatiecyclus ineens korter of juist langer wordt. Ook kan de bloedverlieshoeveelheid wisselen. Opvliegers, prikkelbaarheid, vermoeidheid en slaapproblemen treden vervolgens vaker op. Dit zijn allemaal bekende symptomen van de perimenopauze.
Een vrouw van 44 vertelde dat ze opeens elke maand een andere cyclus had én ’s nachts badend in het zweet wakker werd. Pas toen ze haar huisarts bezocht, realiseerde ze zich dat dit met de overgang te maken had.
Waarom krijgen sommige vrouwen vroeger de menopauze?
Vrouwen die roken of een familiaire aanleg hebben, ervaren vaak eerder de menopauze.
Roken vermindert de aanmaak van oestrogenen, waardoor het lichaam eerder stopt met menstrueren. Ook speelt genetica een rol: als je moeder vroeg in de overgang was, is de kans groot dat jij dat ook bent.
Stoppen met roken en een gezonde leefstijl kunnen helpen de natuurlijke overgang iets uit te stellen. Al zijn er altijd uitzonderingen: sommige vrouwen komen ondanks gezonde gewoonten al voor hun 40e in de overgang (premature menopauze).
Hoe lang duurt de overgang gemiddeld?
De overgang duurt gemiddeld vijf tot zeven jaar, maar kan korter of langer zijn.
De intensiteit van overgangsklachten verschilt sterk: sommige vrouwen hebben er nauwelijks last van, anderen ervaren jarenlang hevige klachten. De perimenopauze duurt meestal 3 tot 5 jaar, gevolgd door de menopauze (één moment), waarna de postmenopauze de rest van het leven doorgaat.
Een vrouw van 52 vertelde dat ze zich slecht voorbereid voelde op de duur van de klachten. “Na een paar jaar dacht ik dat het wel over moest zijn, maar na zeven jaar had ik nog steeds last van opvliegers.”
Welke invloed heeft de overgang op je gezondheid op lange termijn?
Na de overgang neemt het risico toe op hart- en vaatziekten, osteoporose en gewichtstoename.
Door de daling van oestrogeen verdwijnen meerdere beschermende effecten. Oestrogeen helpt normaal gesproken bij het behoud van botmassa en een gunstig cholesterolprofiel. Daardoor stijgt de kans op botbreuken en hart- en vaatproblemen na de menopauze.
Regelmatige beweging, calciumrijk eten, voldoende zonlicht (vitamine D) en niet roken verkleinen dit risico. Bespreek eventueel met je huisarts of overgangszorgverlener of je extra ondersteuning, zoals hormoontherapie of supplementen, nodig hebt.
Wat kan je doen om overgangsklachten te verminderen?
Leefstijlaanpassingen en ondersteuning door zorgverleners kunnen klachten aanzienlijk verlichten.
Denk aan regelmatige slaapritmes, stressreductie, gezonde voeding en voldoende lichaamsbeweging. Ook bestaan er behandelingen zoals hormonale therapieën (HST), fytotherapie of alternatieve hulp zoals acupunctuur. Niet alles helpt iedereen even goed, dus probeer wat bij jou past in overleg met een professional.
Een vrouw vertelde dat zij baat had bij yoga en avondwandelingen voor beter slapen, terwijl haar vriendin juist veel had aan het slikken van HST onder begeleiding van de huisarts.
En jij? Herken je de eerste signalen of zit je volop in de overgang? Wat helpt jou om goed met deze periode om te gaan? Laat het weten in de reacties en deel je ervaringen met andere vrouwen. Zo help je jezelf én anderen.
Geef een reactie