Artrose wordt vaak gezien als een ouderdomsziekte, maar opvallend genoeg heeft bijna 36% van de patiënten al voor hun veertigste last van klachten. Jongeren kunnen – soms al op tienerleeftijd – symptomen ontwikkelen als gewrichtspijn, stijfheid en bewegingsbeperkingen. Deze vroege vorm van artrose heeft vaak andere oorzaken dan bij ouderen, zoals aangeboren afwijkingen of langdurige overbelasting. Tijdige herkenning en aanpassing van levensstijl kunnen verdere schade aan het gewricht helpen voorkomen.
Waarom krijgen sommige jonge mensen al artrose?
Een combinatie van erfelijke, aangeboren en levensstijlgerelateerde factoren ligt aan de basis van artrose op jonge leeftijd. Dit maakt het belangrijk om breed te kijken naar mogelijke oorzaken wanneer iemand voor zijn veertigste klachten laat zien.
Bij jonge mensen komt artrose geregeld voort uit heup- of gewrichtsaandoeningen die al in de kinderjaren ontstaan zijn. Maar ook factoren zoals overgewicht, intensief sporten of zwaar lichamelijk werk kunnen gewrichten sneller doen slijten.
Wat zijn de belangrijkste oorzaken van artrose op jonge leeftijd?
Heupdysplasie, de ziekte van Perthes, avasculaire necrose en overbelasting zijn de meest voorkomende oorzaken.
Bij heupdysplasie is de heupkom onvoldoende ontwikkeld, waardoor het gewricht sneller slijt. De ziekte van Perthes tast de botstructuur van de heup aan, wat op latere leeftijd klachten geeft. Ook slechte doorbloeding van de heupkop (avasculaire necrose) kan tot vervorming en artrose leiden.
Daarnaast kunnen langdurig zwaar lichamelijk werk, intensief sporten of overgewicht zorgen voor extra slijtage van de gewrichten. In gezinnen waar artrose veel voorkomt, speelt vaak ook erfelijkheid een rol.
Wat zijn de eerste symptomen van artrose op jonge leeftijd?
De eerste klachten zijn meestal pijn en stijfheid in het gewricht, vooral na rust of bij bewegen.
Veel jongeren merken dat ze moeilijk uit bed kunnen komen vanwege een stroef gevoel in bijvoorbeeld de heup of knie. Bij het bewegen kunnen krakende geluiden hoorbaar zijn, en soms is er zwelling of een verminderde beweeglijkheid.
Een typisch voorbeeld is een dertiger met knieklachten die niet meer lang kan wandelen of trappenlopen. Bij sporters kan plotselinge verslechtering van prestaties duiden op beginnende artrose.
Hoe wordt artrose op jonge leeftijd vastgesteld?
Een arts stelt de diagnose meestal op basis van lichamelijk onderzoek en röntgenfoto’s.
De arts kijkt naar bewegingsbeperkingen, pijnpunten en standafwijkingen. Met een röntgenfoto kunnen gewrichtsspleten en botvervormingen zichtbaar worden gemaakt. Soms volgt aanvullend onderzoek, zoals een MRI bij twijfel over de diagnose.
In het ziekenhuis wordt bij jongvolwassenen vaak extra zorgvuldig gekeken naar onderliggende oorzaken, zoals heulaandoeningen die al in de kinderjaren zijn ontstaan maar pas later klachten geven.
Kan artrose bij jongeren genezen?
Artrose is niet te genezen, maar de klachten zijn vaak goed te beheersen.
Met fysiotherapie, pijnstilling en leefstijlaanpassingen kunnen veel jongeren hun klachten onder controle houden. Soms verdwijnen de klachten zelfs tijdelijk, bijvoorbeeld als iemand afvalt of stopt met belastende activiteiten.
In meer gevorderde gevallen kan een operatie nodig zijn. Bij jonge mensen wordt een gewrichtsprothese echter zo lang mogelijk uitgesteld vanwege slijtage en de noodzaak tot vervanging later in het leven.
Welke rol speelt overgewicht bij vroege artrose?
Overgewicht verhoogt de druk op gewrichten, vooral knie en heup, en versnelt de slijtage.
Eén extra kilo lichaamsgewicht verhoogt de belasting op het kniegewricht met meerdere kilo’s bij elke stap. Hierdoor verslijt het kraakbeen sneller, vooral als er al sprake is van anatomische afwijkingen of aanleg.
Afvallen met 5 tot 10% van het lichaamsgewicht kan de pijn aanzienlijk verminderen. Regelmatig bewegen zonder overbelasting, zoals fietsen of zwemmen, helpt om de gewrichten sterk en soepel te houden.
Is er genetische aanleg voor artrose?
Ja, artrose komt vaker voor in bepaalde families en kan erfelijk zijn.
Wanneer ouders of grootouders op jonge leeftijd al artrose hadden, is de kans groter dat ook de volgende generatie ermee te maken krijgt. Dit geldt vooral als het om meerdere gewrichten gaat of als er al vroeg klachten optreden.
Bij familiaire artrose loont het om preventief aandacht te besteden aan gezond gewicht, goede lichaamshouding en het vermijden van overbelasting tijdens sport of werk.
Wat kan je doen bij beginnende klachten?
Zoek medische hulp bij terugkerende pijn of stijfheid en begin op tijd met behandeling.
Vroege behandeling kan verdere schade aan het kraakbeen beperken. Een arts kan doorsturen naar een fysiotherapeut of onderzoeken op onderliggende oorzaken. Hoe eerder je erbij bent, hoe groter de kans dat je het proces afremt.
In de praktijk helpt het om activiteiten met piekbelasting te vermijden: dus liever wandelen dan hardlopen, zwemmen dan squatten met zware gewichten. Een goede schoenkeuze en een gezond eetpatroon dragen ook bij.
Wat houdt de behandeling van artrose op jonge leeftijd in?
De behandeling gebeurt meestal met een combinatie van fysiotherapie, pijnstilling en leefstijlaanpassingen.
Fysiotherapie richt zich op het versterken van omliggende spieren, verbeteren van de mobiliteit en het leren omgaan met klachten. Medicatie zoals paracetamol of ontstekingsremmers kan tijdelijk verlichting geven.
Ingrijpende operaties zoals een prothese worden bij jongeren zo laat mogelijk uitgevoerd. Soms is het mogelijk om een gewrichtsstand te corrigeren via een zogenaamde osteotomie, zodat verdere slijtage wordt afgeremd.
Heb jij wel eens last (gehad) van pijn of stijfheid in je gewrichten op jonge leeftijd? Vraag je je af of dat artrose kan zijn? Deel jouw ervaring of stel je vraag hieronder in de reacties – wij zijn benieuwd naar jouw verhaal.
Geef een reactie